CEZA MUHAKEMESİNDE DURUŞMANIN SONA ERMESİ

CEZA MUHAKEMESİNDE DURUŞMANIN SONA ERMESİ VE HÜKÜM TÜRLERİ NELERDİR?

Ceza Muhakemesi Kanunu(CMK)’nun 223. maddesinde duruşmanın sona ermesi ve hüküm çeşitleri anlatılmıştır. Buna göre mahkeme tarafından “Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir.”

HÜKÜM ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Maddede mahkeme tarafından verilebilecek hüküm çeşitleri tek tek sayılmıştır. Buna göre 6 adet hüküm çeşidi bulunmaktadır. Bunlar:

- Beraat kararı

- Ceza verilmesine yer olmadığı kararı

- Mahkûmiyet kararı

- Güvenlik tedbirine hükmedilmesi kararı

- Davanın reddi kararı

- Davanın düşmesi kararı’dır.

1. BERAAT KARARI NEDİR?

Beraat kararı sanığa üzerine atılı suçtan dolayı herhangi bir ceza verilmediğine dair kurulan hükümdür. Beraat kararı yargılama konusu duruma göre farklı nedenlerle verilebilir.

HANGİ HALLERDE BERAAT KARARI VERİLİR?

CMK 223/2’ye göre şu hallerde beraat kararı verilmelidir.

o Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması (223/2-a)

o Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması (223/2-b)

o Yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması (223/2-c)

o Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen, olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması (223/2-d)

o Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması (223/2-e)

Bununla birlikte CMK madde 223/9’a göre; “Derhâl beraat kararı verilebilecek hâllerde durma, düşme veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez.”

Derhal Beraat kararı CMK madde 322’de düzenlenmiş olup yargılanmanın yenilenmesi yolunda ölmüş olan sanık için verilen beraat kararı türüdür.

2. CEZA VERİLMESİNE YER OLMADIĞI KARARI NEDİR?

Ceza Muhakemesinde sanığın suç konusu eylemi gerçekleştirdiğinin ispatlandığı her durumda sanığa ceza verilmez. Bazı haller vardır ki, bunların varlığı halinde sanığın kusurunun bulunmaması nedeniyle sanığın cezalandırılmamasına karar verilir. Bu haller, madde 223/3 ve 223/4’te tek tek sayılmıştır. Buna göre;

o Yüklenen suçla bağlantılı olarak yaş küçüklüğü olması

o Akıl hastalığı olması

o Sağır ve dilsizlik hali ya da geçici nedenlerin bulunması

o Yüklenen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle işlenmesi

o Zorunluluk halinde işlenmiş olması

o Cebir veya tehdit etkisiyle işlenmesi

o Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması

o Kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi

Hallerinde, kusurunun bulunmaması dolayısıyla “ceza verilmesine yer olmadığı” kararı verilir. Madde 223/4’te ise işlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen mahkemece faile ceza verilmemesi halinde şu hallerde “ceza verilmesine yer olmadığı” kararı verileceği belirlenmiştir:

o Etkin pişmanlık

o Şahsî cezasızlık sebebinin varlığı

o Karşılıklı hakaret

o İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı

3. MAHKUMİYET KARARI NEDİR?

CMK 223/5’e göre “Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, sanık hakkında mahkûmiyet kararı verilir.” Mahkumiyet kararı genelde hapis cezasıdır. Ancak sanık adli para cezası gibi farklı ceza türlerine de mahkum edilebilir. Mahkumiyet kararı kişinin temel hak ve özgürlüklerine doğrudan müdahale ettiğinden oldukça önem arz etmektedir.

4. GÜVENLİK TEDBİRİ NEDİR?

CMK madde 223/6’ya göre; sanığın “Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, belli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik tedbirine hükmolunur.”

Madde metninden açıkça anlaşılacağı üzere mahkemenin sanığı belli bir cezaya mahkumiyet yerine yahut mahkumiyetin yanı sıra sanık hakkında güvenlik tedbirine karar verilebileceği belirtilmiştir. Güvenlik Tedbirleri TCK madde 53’te sayılmış olup kısaca şunlardır:

o Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılması

o Eşya Müsaderesi

o Kazanç Müsaderesi

o Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri

o Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri

o Sınır Dışı Edilme

o Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri

5. DAVANIN REDDİ KARARI NEDİR?

CMK madde 223/7’ye göre; “Aynı fiil nedeniyle, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa davanın reddine karar verilir.” Hukuk yargılamalarından farklı olarak ceza muhakemesinde davanın reddi ancak sanık için önceden verilmiş bir hükmün yahut açılmış olan bir davanın bulunması hallerinde verilebilir. Bu hüküm ceza muhakemesinde bir suçtan dolayı birden fazla cezalandırma yapılamaz ilkesinin bir tezahürü olup böyle durumlarda sonradan açılmış olan davanın reddine karar verilir.

6. DAVANIN DÜŞMESİ KARARI NEDİR?

CMK madde 223/8’e göre “Türk Ceza Kanununda öngörülen düşme sebeplerinin varlığı ya da soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması hallerinde, davanın düşmesine karar verilir.”

Türk Ceza Kanununda düzenlenen düşme sebepleri şunlardır:

o Sanığın ölmesi

o Cezanın affına ilişkin genel af çıkması

o Şikayete tabi suçlarda şikayetçinin şikayetinden vezgeçmesi

o Dava zamanaşımına uğramış olması

o Ön Ödeme

Diğer sebep ise soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması halidir. Ancak, soruşturmanın veya kovuşturmanın yapılması şarta bağlı tutulmuş olup da şartın henüz gerçekleşmediği anlaşılırsa; gerçekleşmesini beklemek üzere, durma kararı verilir. Bu karara itiraz edilebilir (CMK 223/8-2).

7. KARAR VE HÜKÜMLERDE GEREKLİ OY SAYISI NEDİR?

CMK Madde 224’e göre; “(1) Mahkemece karar ve hükümler oybirliği veya oyçokluğuyla verilir. (2) Karşı oya tutanakta yer verilir; gerekçesi de tutanakta gösterilir.”

Madde metninde her ne kadar yer verilmemişse de ceza yargılamasında asliye ceza, sulh ceza gibi bazı mahkemeler tek hakimli iken ağır ceza gibi mahkemeler 3 hakimli heyetten oluşmaktadır. Buna göre tek hakimli mahkemelerde tek hakimin kanaati ne ise o yönde karar verilirken heyetli mahkemelerde oy çokluğu esasına göre karar alınmaktadır. Karşı oy kullanan hakim var ise gerekçesi ile tutanağa geçirilmelidir.

8. HÜKMÜN AÇIKLANMASI USULÜ

Duruşma sonunda, 232’nci maddede belirtilen esaslara göre duruşma tutanağına geçirilen hüküm fıkrası okunarak gerekçesi ana çizgileriyle anlatılır (231/1). Hazır bulunan sanığa ayrıca başvurabileceği kanun yolları, mercii ve süresi bildirilir (231/2). Beraat eden sanığa, tazminat isteyebileceği bir hâl varsa bu da bildirilir (231/3) Hüküm fıkrası herkes tarafından ayakta dinlenir (231/4).

Ceza yargılamaları çok detaylı ve çetrefilli olabilmektedir. Ceza hukukunun doğrudan temel haklara müdahale niteliğinde ağır sonuçları olduğu göz önünde bulundurularak ceza yargılaması sürecinin bir avukat eşliğinde ilerletilmesinde fayda vardır. Mahir Hukuk & Danışmanlık ceza avukatlarıyla her zaman hazırdır. Dilediğiniz zaman mahir avukatlarımızla iletişime geçebilirsiniz.